دانشکده الهیات و معارف اسلامی در سال ۱۳۱۳ ه.ش. در محل مدرسه عالی سپهسالار (شهید مطهری) با نام دانشکده علوم معقول و منقول با سه رشته ادبیات عرب، علوم معقول و منقول افتتاح شد. این دوره پنج سال به درازا کشید و در سال ۱۳۱۸ دانشکده تعطیل شد. فعالیت دوباره دانشکده در سال ۱۳۲۱ در محل فرهنگستان با دو رشته علوم معقول و منقول از سر گرفته شد و به تدریج توسعه یافت و دو رشته دیگر به نام‌های زبان و ادبیات عرب و فرهنگ اسلامی بر آن افزوده شد. همچنین در دو رشته معقول و منقول نیز دوره دکتری دایر گردید. در سال ۱۳۴۴ دانشکده علوم معقول و منقول به دانشکده الهیات و معارف اسلامی تغییر نام داد.
دانشکده الهیات و معارف اسلامی هم اکنون دارای گروه‌های آموزشی علوم قرآن و حدیث، فقه و مبانی حقوق اسلامی، فلسفه و کلام اسلامی، ادیان و عرفان تطبیقی، تاریخ و تمدن ملل اسلامی و فقه شافعی و نیز دو بخش فلسفه دین و عربی و همچنین پژوهشکده تاریخ علم می‌باشد. گروه‌های آموزشی در سه مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری و بخش فلسفه دین و پژوهشکده تاریخ علم فقط در مقطع تحصیلات تکمیلی دانشجو می‌پذیرند.
در حال حاضر این دانشکده دارای ۸ رشته تحصیلی، ۵۷ عضو هیأت علمی می‌باشد.
دانشجویان در این دانشکده برای شناسایی و احیای بخش عظیم دانش‌های بشری در حوزه علوم و معارف اسلامی آموزش می‌بینند. تربیت کارشناسان مجرب در حوزه علوم اسلامی به منظور انجام خدمات علمی در نهادهای آموزشی مانند آموزش و پرورش، دایره‌المعارف ها و مراکز فرهنگی از جمله اهداف این دانشکده به شمار می‌آید.
بزرگانی چون مرحومان بدیع الزمان فروزانفر، دکتر محمد محمدی، سید محمدکاظم عصار، دکتر سیدجلال الدین مجتبوی و نیز آقایان دکتر ابوالقاسم گرجی و دکتر علیرضا فیض در این دانشکده به تعلیم علوم اسلامی همت گماشته‌اند. این دانشکده همچنین مهد پرورش متفکران و صاحب نظرانی است که برخی از آنان به درجه رفیع شهادت نائل آمده‌اند، که دکتر سید محمدحسین بهشتی، استاد مرتضی مطهری، دکتر مفتح، دکتر محمد جواد باهنر از جمله این افرادند...